DİJİTAL OKURYAZARLIK ve DİJİTAL OKURYAZARLIK BECERİLERİ ÜZERİNE (ÖĞRENCİ/ÖĞRETMEN)

Konuya giriş yapmadan önce ‘dijital okuryazarlık’ ve ‘dijital vatandaşlık’ kavramlarını tanımlamak gerekir.

Dijital Okuryazarlık; telefon ve bilgisayar gibi ağ cihazları aracılığı ile bilgiyi bulma, anlama, analiz etme, üretme ve paylaşabilme becerilerini ifade eder. Dijital bilgi, verilerin sembolik bir temsilidir ve okuryazarlık, bilgiyi okumak, tutarlı bir şekilde yazmak ve bu bilgiyi eleştirel olarak düşünme becerisini ifade eder. Günümüz toplumunda dijital okuryazarlık hemen hemen toplumun her kesiminde bulunur ve günlük hayatımızında bir parçasıdır.

Dijital okuryazar bireylerin belli başlı dijital becerilere sahip olması beklenir. Akıllı cihazlar ve sosyal ağların temel prensipleri, topluluklar ve sosyal medya ile etkileşim, bilgiye ulaşma ve onu analiz etme ve edinilen bilgiyi eleştirel bir düşünce tarzıyla yorumlayabilme gibi becerilere sahip olurlar. Dijital okuryazarlık, bireylerin birden çok yolla iletişim kurmalarını ve öğrenmelerini sağlar. Sosyal düşünceden eleştirel düşünceye kadar değişen çeşitli beceriler, bireylerin dijital teknolojilerin anlam ve görevlerini de yorumlamasına imkân sağlar. Ayrıca dijital okuryazarlık, çevrimiçi ortamlarda etik normları ve davranış standartlarını içerir.

Dijital Vatandaşlık; dijital bilgi ve iletişim cihazlarını ve ayrıca dijital sosyal platformları kullanırken eleştirebilen, dijital ortamdaki davranışlarının etik ve yasal sonuçlarını bilen, bu durumların hangi sorumlulukları getirdiğinin bilincinde olan, dijital ortamdaki toplumsal ödevlerinin ve hukuksal haklarının bilincinde olan ve aynı zamanda teknolojiyi kötüye kullanmayan, dijital dünyada iletişim ve işbirliği kurarken doğru davranışı uygulayan ve teşvik eden vatandaştır. Ayrıca dijital okuryazarlık, dijital ortamda pozitif, eleştirel ve yetkin bir şekilde etkileşime girme, etkili iletişim ve tasarım becerilerini kullanarak, insan haklarına ve onuruna da saygılı ve sosyal katılım biçimlerini uygulayabilme becerilerini de kapsamaktadır.

Öğrenci Yönünden Dijital Okuryazarlık Becerileri:

1-   Öğrenci bilgiye ulaşmak için dijital/sanal ortamlardan neyi, nasıl kullanabileceğini bilmesi ve bilgiye erişebiliyor olması gerekir. Bilgiye erişirken de bilgilerin doğruluğunu ve gerçekliğini kavrayabilme ve eleştirel düşünerek hayata geçirebilmesi gerekir.

2-   Öğrenci edindiği bilgiyi hayata geçirdikten sonra problemi çözebilmesi ve bununla ilgili kararları da verebilmesi gerekir. Ayrıca tüm bunları yaparken de dijital program ve cihazları amacına uygun olarak gereken şekilde işe koşması da gereklidir.

3- Öğrenci sadece bilgiyi alan ve kullanan(tüketen) değil üreten de olmalıdır. Ancak bu üretimi yapıcı(geliştiren) ve yenilikçi bir tarzda yapması gerekir. Topladığı kaynak ve bilgilerle dijital programları kullanacak ve ortaya yeni, objektif ve orijinal bir ürün çıkarması gerekir/beklenir.

4-     Öğrencinin aynı zamanda ‘dijital vatandaş’ olması beklenir.

5-   Öğrenci tüm bunları yaparken iletişim ve işbirliği de oluşturması gerekir. Yani herhangi bir araştırma sorusunu çeşitli yollara başvurarak bulamazsa başka ülkedeki bir vatandaş konuyla ilgili araştırma/çalışma yapmışsa eğer onunla iletişim kurması gerekir ve o kişiyle işbirliği kurup araştırmasını sonuçlandırması gerekir. Bu iletişim ve işbirliğini sağlarken de dijital cihaz ve programlardan yararlanması beklenir.

6-  Son olarak öğrencinin teknolojik işlem ve kavramlara da aşina olması gerekir. Öğrenci bu işlem ve kavramları derinlemesine bilmiyor olabilir ancak bunların ne için, nasıl, neden kullanıldığını ve hangi bağlamda kullanıldığını düşünmesi gerekir. Ufak çaplı fikir sahibi olması gerekir.

Öğretmen Yönünden Dijital Okuryazarlık Becerileri:

1-   Öğretmen teknolojiyi öğrenen ve bilen bir kişi olmalıdır. Bu sayede neyi, neden kullandığını bilecek, öğretme amacına uygun olan dijital öğrenme nesnesini doğru seçecek ki öğrenci o dersten verim alsın ve bu elde edilen verim de kalıcı olsun.

2-   Öğretmen sınıf içinde teknolojide lider ve yol gösteren konumda olması gerekir. Öğretmen teknolojiye ve dijitale aşina olacak ki hangi teknoloji daha verimli ve kalıcı bu yönde öğrenciye yol gösterebilmeli. Yine derse ve amaca uygun olan teknolojinin seçilmesinde ve kullanılmasında da lider konumda olacak.

3-   Öğretmenin aynı zamanda dijital vatandaş olması gerekir. Hem dijital vatandaşlığı yaşayacak hem de sorumluluklarını bilerek bu yönde öğrenciye örnek olacak.

4-  Öğretmen aynı zamanda işbirliği ve iletişim kurabilecek bir beceriye sahip olması gerekir. Eğer ki anlatacağı konu hakkında bilgisi veya tecrübesi yoksa bu işi daha önce yapan tecrübeli birisinden yardım almak suretiyle işbirliği ve iletişim kurması gerekir. Bu iletişim ve işbirliğini de yine dijital yollar ile kurabilmesi gerekir.

5-   Öğretmenin tasarımcı bir yapıya sahip olması gerekir. Yeni düzenlemeleri ve teknolojileri işe koşarak daha etkili ve verimli bir öğretim oluşturmalıdır. Bu yönde tasarımlar da yapabilmelidir.

6-  Öğretmen eşgüdümcü[1] olarak öğretim ortamı ve sistemini tasarımına göre düzenleyip, müfredatın verimli bir şekilde anlatımını ve aktarımını sağlayıp, ders verimini artırması gerekir.

7-  İletişim ve etkileşim boyutuyla dijital ortamlardan/okuryazarlıktan en üst düzeyde yararlanabilecek kadar analist[2] olması gerekir.

 

KAYNAKÇA

·https://mediatrend.mediamarkt.com.tr/dijital-vatandaslik nedir/#:~:text=Dijital%20vatanda%C5%9F%20bilgi%20ve%20ileti%C5%9Fim,do%C4%9Fru%20davran%C4%B1%C5%9F%C4%B1%20te%C5%9Fvik%20eden%20vatanda%C5%9Ft%C4%B1r.

·  https://tr.wikipedia.org/wiki/Dijital_okuryazarl%C4%B1k

 

 

 

 

---

[1] Uyum, düzen

[2] Çalıştığı kurumun ihtiyaçlarına uygun olarak çözümlemeler yapan.